ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΕΙΜΗΛΙΑΡΧΕΙΟ «ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΚΛΕΟΣ» ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
Σύμφωνα με μαρτυρίες των παλαιότερων, ο θρησκευτικός και ιστορικός πλούτος της Εκκλησίας της Παναγίας ήταν αδιαμφισβήτητα μεγαλύτερος από τον υφιστάμενο σήμερα. Η σπανιότητα των ιερών κειμηλίων δημιούργησε την ανάγκη για καταγραφή αυτού του πολύτιμου υλικού του ιερού Ναού, καθώς πολλοί μιλούσαν για έναν ακρωτηριασμό της τόσο παρεξηγημένης ορθόδοξης κληρονομιάς.
Ήταν ιερό καθήκον να διασωθεί και να διασφαλισθεί η ακεραιότητα των ιερών κειμηλίων στον ιστορικό Ναό της Παναγίας. Ο επί 43 έτη μακαριστός Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κυρός Προκόπιος Τσακουμάκας τόνιζε συνεχώς ότι η καταγραφή και η προστασία των ιερών κειμηλίων του ιερού Ναού είναι απαραίτητες για τη διατήρηση και αποκατάσταση της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Και γι΄αυτό συνεχώς προέτρεπε τα τελευταία χρόνια της ζωής του τις κατά καιρούς εκκλησιαστικές επιτροπές, προκειμένου το όραμά του και η αγωνία του να εκπληρωθούν.
Το εκκλησιαστικό κειμηλιαρχείο «ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΚΛΕΟΣ» της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου στεγάζεται στην είσοδο του Ιερού Ναού. Περιλαμβάνει ένα σημαντικό σύνολο φορητών ιερών εικόνων, αργυρών σκευών, εκκλησιαστικών βιβλίων και ιερών ευαγγελίων. Τα ιερά αυτά κειμήλια προέρχονται από τον ιερό Ναό και τα ιερά Παρεκκλήσια της περιοχής και χρονολογούνται από τον 14ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Αποτελούν αδιάψευστη μαρτυρία της ορθοδόξου πίστεως και της καλλιτεχνικής δημιουργίας της μεταβυζαντινής τέχνης. Με πρόταση του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας, κ. Στεφάνου Τόλιου, και με απόφαση του εκκλησιαστικού συμβουλίου, το κειμηλιαρχείο φέρει το όνομα του μακαριστού Μητροπολίτου Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, κυρού Προκοπίου Τσακουμάκα. Το όραμα και η αγωνία του μακαριστού Μητροπολίτου ήταν η σύσταση αυτού του εγχειρήματος.
Το εκκλησιαστικό κειμηλιαρχείο «ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΚΛΕΟΣ» εγκαινιάστηκε την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2022 από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης κ.κ. Βαρθολομαίο, κατά την πρώτη του επίσκεψη στο νησί της Θάσου, με την ευκαιρία του πρώτου επισήμου εορτασμού της συνάξεως των Θασίων αγίων, συνοδευόμενο από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο, από τον Μακαριώτατο Μητροπολίτη Κιέβου και Πάσης Ουκρανίας κ.κ. Επιφάνιο και από πολλούς Σεβασμιωτάτους Αρχιερείς.
μονιμα εκθεματα
Η ΙΕΡΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΑΝΤΟΒΛΕΠΟΥΣΑΣ
Η θαυματουργή εικόνα, γνωστή ως «Παναγία η Παντοβλεπούσα», όπως αναγράφεται χαρακτηριστικά στην χρυσή ετικέτα της, απεικονίζει την Παναγία εστεμμένη και στολισμένη με πολύτιμες πέτρες, κρατώντας τον Χριστό. Το λυπημένο της βλέμμα δημιουργεί την εντύπωση ότι κοιτάζει από όλες τις πλευρές. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, η εικόνα είναι ρωσικής προελεύσεως και τεχνοτροπίας. Μεταφέρθηκε στη Θάσο από ομογενείς που ζούσαν στη Ρωσία και δωρίστηκε στον ιερό Ναό της Παναγίας.
Στο ασημένιο επικάλυμμα της εικόνας αναγράφεται η χρονολογία 1814, ωστόσο είναι βέβαιο ότι η αγιογραφία είναι παλαιότερη. Αυτή η ιερή εικόνα αποτελεί το καύχημα του ιστορικού ιερού Ναού της Θάσου και είναι το καταφύγιο ανακούφισης για τους πονεμένους και δοκιμαζό-μενους πιστούς από όλο τον Ορθόδοξο κόσμο, που καταφθάνουν για να προσκυνήσουν και να επικαλεστούν τη βοήθεια της Παναγίας. Η εικόνα βρίσκεται στην είσοδο του κυρίως Ναού, στο δεξί προσκυνητάρι, αποτελώντας σημαντικό σημείο λατρείας και ευλάβειας.
ΠΡΟΚΥΝΗΤΑΡΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ
& ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
Η περιγραφή αναφέρεται σε ένα σημαντικό εκκλησιαστικό αντικείμενο, το οποίο βρίσκεται στο αριστερό μέρος του κεντρικού κλίτους της εκκλησίας και απέναντι από τον δεσποτικό θρόνο. Πρόκειται για ένα τμήμα του παλαιού τέμπλου, το οποίο είναι ένα εξαιρετικό ξυλόγλυπτο έργο τέχνης και περιλαμβάνει τις εικόνες των Αγίων Πάντων και της Ζωοδόχου Πηγής.
Σύμφωνα με την παράδοση των παλαιότερων κατοίκων της περιοχής, ο αγιογράφος της εικόνας δημιούργησε το έργο με έντονη νηστεία και συνεχή προσευχή, κάτι που αποτυπώνει το ασκητικό του πνεύμα και την αφοσίωσή του.
Η αφοσίωση αυτή, μέσω της πνευματικής προετοιμασίας και της βαθιάς πίστης του, φαίνεται να έχει εμπλουτίσει και ενισχύσει την πνευματική αξία του έργου, καθιστώντας το ιδιαίτερα σεβαστό και τιμώμενο από τους πιστούς.
ΙΕΡΑ ΕΙΚΟΝΑ & TO ΙΕΡΟ ΛΕΙΨΑΝΟ TOY
ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Στον ιερό Ναό φυλάσσεται μια παλαιά εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους από το 1814 και ένα ιερό λείψανο του Αγίου. Η εικόνα είναι τοποθετημένη σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι στο αριστερό «γριγίτικο» του Ναού, ενώ η λειψανοθήκη είναι ενσωματωμένη στο ίδιο προσκυνητάρι. Η σχέση των πιστών κατοίκων με τον Άγιο Χαράλαμπο είναι βαθιά και αφοσιωμένη. Ο Άγιος Χαράλαμπος θεωρείται προστάτης και φύλακας της κοινότητας από τα χρόνια της πανόλης, προ 110 ετών, και οι κάτοικοι τρέφουν μεγάλο σεβασμό και αγάπη προς το πρόσωπό του. Συχνά καταφεύγουν σε αυτόν για βοήθεια και στήριξη, ιδίως σε περιόδους δυσκολιών και δοκιμασιών. Οι πιστοί τιμούν τον Άγιο Χαράλαμπο με θρησκευτικές εκδηλώσεις στο επ΄ονόματι αυτού ιερό παρεκκλήσιο Χρυσής Αμμουδιάς, όπως η λιτανεία της ιεράς εικόνος από τον ιερό Ναό της Παναγίας στο ιερό παρεκκλήσιο του αγίου, ως και με τους παραδοσιακούς εορτασμούς την ημέρα της μνήμης του, εκφράζοντας έτσι την ευγνωμοσύνη και την αφοσίωσή τους. Η παρουσία της εικόνας και του λειψάνου του αγίου στον ιερό Ναό αποτελεί σημείο αναφοράς για την κοινότητα της Παναγίας, ενισχύοντας την πνευματική τους σύνδεση με τον άγιο
Η ΙΕΡΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ
ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Η εικόνα της κοιμωμένης Παναγίας, η οποία λιτανεύεται κάθε Δεκαπενταύγουστο κατά τη διάρκεια της μεγάλης πανήγυρης του χωριού και της Θάσου, ξεχωρίζει για το επαργυρωμένο της τμήμα, ενώ οι άλλες μορφές στην ίδια εικόνα παραμένουν μη επαργυρωμένες. Η επιγραφή «1758, 27 Αυγούστου» υποδεικνύει την ημερομηνία κατασκευής ή αφιέρωσης της εικόνας.
ΑΣΗΜΕΝΙΟΙ ΚΗΡΟΣΤΑΤΕΣ
ΕΞ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Δύο ασημένιοι κηροστάτες μπροστά από την ωραία πύλη, με πλούσια διακόσμηση. Φέρουν χρονολογία από το 1807 και αναφέρεται το όνομα του δωρητού.
ΤΕΜΠΛΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
Το τέμπλο της Εκκλησίας είναι εξαιρετικής τέχνης, ξυλόγλυπτο με πλούσια διακόσμηση. Περιέχει ενσωματωμένα αρκετά στοιχεία από τη δυτική θεματολογία της Ρωμαιο- καθολικής θεολογίας. Στη δεξιά πλευρά του τέμπλου υπάρχει η επιγραφή του καλλιτέχνη : ΧΕΙΡ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Α.ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚ ΒΟΛΟΥ ΕΞ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1881.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΛΑΒΑΡΟ,
ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΕΡΥΘΡΟΥ ΚΑΙ ΛΕΥΚΟΥ
Υπάρχει η παράδοση ότι το αντικείμενο αυτό μεταφέρθηκε από πρόσφυγες που κατέ- φυγαν από την Κωνσταντινούπολη μετά την άλωσή της το 1453. Σύμφωνα με τις πηγές, το αντικείμενο διασώθηκε από τον βασιλιά της Αγγλίας, Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο. Σήμερα, αυτό το ιστορικό κειμήλιο βρίσκεται στο αριστερό κλίτος του ιερού Ναού, ασφαλισμένο εντός ξύλινης βιτρίνας.
Η ΙΕΡΆ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΊΑΣ ΈΝΘΡΟΝΗΣ ΒΡΕΦΟΚΡΑΤΟΎΣΑΣ ΜΑΖΊ ΜΕ ΤΟΝ ΆΓΙΟ ΓΕΏΡΓΙΟ, ΣΠΆΝΙΑ ΑΓΙΟΓΡΆΦΗΣΗ ΤΟΥ 17 ΟΥ ΑΙΏΝΟΣ.
Η ΙΕΡΆ ΕΙΚΌΝΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓ- ΓΕΛΙΣΜΟΎ ΤΗς ΘΕΟΤΌΚΟΥ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΊ ΤΟ ΠΝΕΎΜΑ ΤΟΥ 15ΟΥ ΑΙΏΝΟς ΤΗς ΚΡΗΤΙΚΉς ΣΧΟΛΉς.
Η ΙΕΡΆ ΕΙΚΌΝΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΎ Ως ΜΕΓΆΛΟΥ ΑΡΧΙΕΡΈΩς ΤΗς ΠΑΛΑΙΟ- ΛΟΓΕΊΟΥ ΣΧΟΛΉς
Η ΙΕΡΆ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗς ΣΥΝΆΞΕΩς ΤΩΝ ΑΓΊΩΝ ΑΡΧΑΓΓΈΛΩΝ ΠΟΥ ΚΑΘΙΕ- ΡΏΘΗΚΕ ΤΟΝ 9Ο ΑΙΏΝΑ ΜΕΤΆ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΊΑ
Η ΙΕΡΆ ΕΙΚΌΝΑ ΤΟΥ ΈΝΘΡΟΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΎ ΜΕ ΤΟΝ ΆΓΙΟ ΙΩΆΝΝΗ ΤΟΝ ΘΕΟΛΌΓΟ & ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΜΑΘΗΤΉ, ΕΠΗΡΕΑΣΜΈΝΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΉ ΕΙΚΟΝOΓΡΆ- ΦΗΣΗ ΤΟΥ 17ΟΥ ΑΙΏΝΑ.
Η ΙΕΡΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΘΑΣΟΥ
Η ιερά εικόνα των Αγίων της Θάσου είναι πλέον ενθρονισμένη στον Ιερό Ναό της Παναγίας, σε ειδικό προσκυνητάρι. Πρόκειται για έργο δοξολογίας και ευχαριστίας προς τον Άγιο Θεό. Η εικόνα φιλοτεχνήθηκε από τον καταξιωμένο αγιογράφο Γεώργιο Γιαρισκάνη, με την ευγενή χορηγία της οικογένειας Κων- σταντίνου Λοβούλου, εις μνήμην του πατρός του, Ιωάννου Λοβούλου, θεολόγου.
Ο πρώτος επίσημος εορτασμός πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022, με την επίσκεψη του Παναγιωτάτου και Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης κ. Βαρθολομαίου.
Παρόντες ήταν επίσης ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου κ. Επιφάνιος και πολλοί αρχιερείς της εν Κωνσταντινουπόλει Μητρός Εκκλησίας, καθώς και της Ελλαδικής.
Η άφιξη της ιεράς εικόνας πραγματοποιήθηκε στον Λιμένα της Θάσου την 3ην Σεπτεμβρίου 2022 με πλοίο του λιμεναρχείου και έτυχε τιμών από τον Κλήρο, τις τοπικές αρχές, τον στρατό, τα σώματα ασφαλείας και τον λαό της νήσου.
Η υποδοχή έγινε από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, και στη συνέχεια, μέσω αυτοκινητιστικής πομπής, η εικόνα μεταφέρθηκε στον Ιερό Ναό της Παναγίας. Εκεί, μετά την ενθρόνιση της εικόνας, τελέσθηκε η πρώτη επίσημη Δοξολογία, προεξάρχοντος της Αυτού Παναγιότητος.